Για την ιστορία του Ιερού Ναού της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη μίλησε στο Κανάλι Ένα και την εκπομπή του Σπύρου Μιχαλόπουλου, ο φιλόλογος – ιστορικός Γιάννης Καργάκος.
Αφού έκανε μία ιστορική αναδρομή, ο κ. Καργάκος κατέληξε στο σήμερα, αναλύοντας την εργαλειοποίηση του Μνημείου της Χριστιανοσύνης από τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος, όπως υπογράμμισε, επιδιώκει να συνεχίσει την πολιτική του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή.
Τα βασικά σημεία της συνέντευξης του κ. Γιάννη Καργάκου
– Η Αυτοκρατορία της Κωνσταντινουπόλεως ήταν «το εκχριστιανισθέν Ρωμαϊκόν κράτος του Ελληνικού Έθνους». Άρα η Αγία Σοφία δεν είναι οικουμενικό σύμβολο. Είναι ελληνορθόδοξο οικουμενικό σύμβολο.
Είναι το «δακτυλικό αποτύπωμα» της Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινουπόλεως, αποτύπωμα που μένει -ειδικά στην ψυχή των Ελλήνων- ανεξίτηλο μέχρι σήμερα. Είναι ο ναός υπέρ-σύμβολο.
– Ο Μέγας Κωνσταντίνος θεμελίωσε τον πρώτο ναό.Τον αφιέρωσε στη σοφία του Θεού χάρη στην οποία επήλθε ειρήνη στους κόλπους του Χριστιανισμού μετά την Α΄ Οικουμενική Συνοδό.
– Εγκαινιάστηκε το 360 μ.Χ. Καταστράφηκε το 404 μ.Χ. Το 415 ο Θεοδόσιος Β΄ έχτισε στην ίδια θέση τη δεύτερη Αγία Σοφία, που κι αυτή καταστράφηκε κατά τη Στάση του Νίκα το 532.
-Το 537 ο Ιουστινιανός εγκαινίασε την Αγία Σοφία, που γνωρίζουμε εμείς. Φιλοδόξησε να κτίσει έναν ναό που θα έμενε «κτήμα ες αεί».
Το έργο ξεκίνησε το 532 καιολοκληρώθηκε σε χρόνο ρεκόρ: 5 έτη, 10 μήνες και λίγες μέρες. Εργάστηκαν 10.000 τεχνίτες και εργάτες. Αρχιτέκτονες ήταν δύο Μικρασιάτες, ο Ανθέμιος από τις Τράλλεις και ο Ισίδωρος από τη Μίλητο.
Ο πλούτος, η μεγαλοπρέπεια, η αρχιτεκτονική τελειότητα δικαιολογούν την αναφώνηση του Ιουστινιανού: «Νενίκηκά σε Σολομών»!
– Μεταξύ της Αγίας Σοφίας και του Παρθενώνα υπάρχει μια συμβολική σύνδεση: Οι αρχαίοι πρόγονοί μας ονόμαζαν την Αθηνά«πρόμαχο», ενώ στους ψαλμούς αποκαλούμε την Παναγία «Υπέρμαχο Στρατηγό».
– Η Αθηνά ήταν θεά της σοφίας και σύμβολό της η γλαύξ. Μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση η Αθηνά έγινε Minerva και μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας στο Βυζάντιο έγινε Σοφία του Θεού, που συμβολίζεται αγιογραφικά με το περιστέρι, όπως η σοφία της Αθηνάς με την κουκουβάγια. Και αυτό επειδή οι άνθρωποι που έφτιαξαν τον Παρθενώνα έχουν μια καταβολική προέκταση προς τους ανθρώπους εκείνους οι οποίοι με τη σειρά τους κατασκεύασαν την Αγία Σοφία. Αυτό που εντυπωσιάζει και στους δύο ναούς δεν είναι το μέγεθος αλλά η αρμονία και η χάρη.
– Την Αγία Σοφία «αντέγραψαν» πολλοί: υπάρχουν ομώνυμοι ναοί στη Μονεμβασιά, στον Πόντο, στο Κίεβο. Η πρωτεύουσα της Βουλγαρίας, μετά από την ανέγερση ναού αφιερωμένου στην Αγία Σοφία, μετονομάστηκε από Σαρδική σε Σόφια. Αλλά και στη Δύση ό,τι φτιάχτηκε στη συνέχεια έγινε με βάση το πώς θα υπερκερασθεί σε μέγεθος η Αγία Σοφία.
– Ο Ερντογάν προσβάλλει όχι μόνο τον Ελληνισμό και τον Χριστιανισμό κάνοντας την Αγία Σοφία τζαμί. Προσβάλλει και το κατεξοχήν σύμβολο των Τούρκων, τον Κεμάλ. Θέλει να συνεχίσει, όπως έχει πει, την πολιτική του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή.
– Αυτός ο «νεο-οθωμανισμός» δεν πρέπει να μας φοβίζει. Όσο η Τουρκία ήταν οθωμανική μειωνόταν και η Ελλάς αυξανόταν. Από τότε, όμως, που έγινε κεμαλική είχαμε προβλήματα.
Αρκεί να έχουμε αποτρεπτική ισχύ και να μην κρυβόμαστε πίσω από το διεθνές δίκαιο, το οποίο υπάρχει για να παραβαίνεται και να καταπατάται. Έχουμε το πρόσφατο παράδειγμα της εισβολής στην Κύπρο το 1974. Άλλωστε οι αντιδράσεις Δυτικών και Ρώσων για την «τεμενοποίηση» της Αγια-Σοφιάς ήταν εξίσου χλιαρές με τις δικές μας.
– Εμείς καλό θα ήταν να ακολουθήσουμε την επιταγή του Μαρμαρωμένου Βασιλιά, το «στῆτε γενναίως». Και, όπως η τουρκική διπλωματία που ακολουθεί την παράδοση της διπλωματίας του Βυζαντίου, να προσχεδιάζουμε και να αιφνιδιάζουμε. Όχι να «αιφνιδιαζόμαστε» όταν ο Τούρκος υλοποιεί όσα έχει πει ότι θα υλοποιήσει!
Ακούστε ολόκληρη την εκπομπή του Σπύρου Μιχαλόπουλου στο Κανάλι Ένα με καλεσμένο τον ιστορικό Γιάννη Καργάκο