Από την Κατερίνα Παπαγεωργίου…
Επανακυκλοφορεί η νουβέλα του Στρατή Τσίρκα “Νουρεντίν Μπόμπα” ( εκδ. Κέδρος) με επίμετρο του φιλόλογου Γιάννη Παπαθεοδώρου (136 σελίδες).
Η πρώτη έκδοση του βιβλίου είχε γίνει το 1957 πριν εξήντα χρόνια! Αξίζει να σημειωθεί, πως το συγκεκριμένο έργο γράφτηκε μέσα σε δέκα μέρες το 1956 κατά τη διάρκεια της κρίσης του Σουέζ. Οπως έχει υπογραμμίσει ο συγγραφέας, ήταν ένας τρόπος για εκείνον να συμμετέχει στην αγωνία του αιγυπτιακού λαού και στην αντίσταση του στην αποικιοκρατία.
Ήρωας του βιβλίου είναι ο λαϊκός επαναστάτης Νουρεντίν Μπόμπα που από βαρκάρης στον Νείλο καταλήγει να γίνει κατά τη διάρκεια της λαϊκής αποικιοκρατίας λαϊκός ηγέτης. Την ιστορία του και τα κατορθώματα του διηγείται ο μαστρο Πολύβιος, ρωμιός βιοπαλαιστής ξενιτεμένος στην εύφορη Αίγυπτο που στενάζει κάτω από αγγλική κατοχή, καθώς πασάδες και μπανκιέρηδες, της ρουφούν το αίμα..
Πως ο Νουρεντίν από βαρκάρης καταλήγει για ένα φιλότιμο να γίνει ληστής, πειρατής, φονιάς; Πως οι επαναστατημένοι φελάχοι κατήργησαν τις αρχές και πέρασαν σε μια αυτοσχέδια λαϊκή αυτοδιοίκηση με τους κατακτητές να ξεκινούν αντίποινα με φωτιές και κρεμάλες; Στην εξέγερση του 1910, η Αίγυπτος πνίγηκε στο αίμα, και τότε είναι που χάνονται τα ίχνη του Νουρεντίν Μπόμπα. Να υπογραμμίσουμε πως μετά τον “Νουρεντίν Μπόμπα” το επόμενο βιβλίο που έγραψε ο Στρατής Τσίρκα είναι το κατ’ εξοχήν μυθιστορηματικό έργο του, οι πολυσέλιδες ” Ακυβέρνητες Πολιτείες” που φέτος παρουσιάζονται σε θεατρική σκηνή.(Το πρώτο και δεύτερο μέρος)
Το πραγματικό όνομα του Τσίρκα ήταν Γιάννης Χατζηανδρέας!
Λίγοι γνωρίζουν πως ο εξαιρετικός αυτός συγγραφέας από τους πιο αξιόλογους πεζογράφους της μεταπολεμικής γενιάς, γεννημένος στο Κάιρο το 1911 χρησιμοποιούσε στην συγγραφική του καριέρα ψευδώνυμο προερχόμενο από παρατσούκλι του πατέρα του, καθώς το πραγματικό του όνομα δεν είναι Στρατής Τσίρκα αλλά Γιάννης Χατζηανδρέας.
Ο ίδιος, είχε μοιράσει τη ζωή του ανάμεσα στην τέχνη και στους κοινωνικούς αγώνες.
Για δέκα χρόνια είχε εργαστεί στην Αίγυπτο αρχικά ως λογιστής, στη συνέχεια ως διευθυντής σε εργοστάσιο βάμβακος ενώ από το 1938 ως το 1963 οπότε και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελλάδα, διεύθυνε βυρσοδεψείο στην Αλεξάνδρεια.
Οι “Ακυβέρνητες Πολιτείες” διέγραψαν τον Στρατή Τσίρκα από το κόμμα
Όλα τα χρόνια της ζωής του ο Τσίρκας διάβαζε αχόρταγα, ενώ από πολύ νεος δημοσίευε σε περιοδικά της Αιγύπτου και της Ελλάδος ποιητικές του μεταφράσεις και σύντομα κείμενα.
Την νουβέλα “Νουρεντίν Μπόμπα,” θερμή συνηγορία για τους αγώνες του αιγυπτιακού λαού την ολοκλήρωσε το 1956 με μια ανάσα, μέσα σε δέκα μέρες κατά τη διάρκεια της κρίσης του Σουέζ. Εγραψε επίσης για τον Σεφέρη, όπως και δυο βιβλία για τον Καβάφη τον οποίο είχε γνωρίσει στην Αλεξάνδρεια, παράλληλα ποιήματα, δοκίμια, διηγήματα, μυθιστορήματα, ενώ σημαντικές ήταν και οι μεταφράσεις που έκανε ξένων λογοτεχνικών έργων.
Το 1961 εξέδωσε τη “Λέσχη” πρώτο τόμο από τις “Ακυβέρνητες Πολιτείες” τριλογία που του κόστισε τη διαγραφή του από την οργάνωση των Ελλήνων κομμουνιστών της Αιγύπτου λόγω της τόλμης του να …ευτελίσει ιδανικά και αγώνες καταγγέλλοντας νοοτροπίες και συμπεριφορές ηγετικών στελεχών του αριστερού κινήματος.
Οταν από το ΚΚΕ, πριν τον διαγράψουν, του ζήτησαν να αποκηρύξει το συγκεκριμένο έργο του εκείνος τους απάντησε: “Κατέγραψα τα γεγονότα ακριβώς όπως τα έζησα. Η συνείδηση μου δεν είναι καπέλο να την πάρω απ΄το ένα καρφί να την κρεμάσω στο άλλο”. (Μετά την διάσπαση του ΚΚΕ το 1968 ο Τσίρκας προσχώρησε στο ΚΚΕ Εσωτερικού).
Το 1962 κυκλοφορεί ο δεύτερος τόμος της τριλογίας με τίτλο “Αριάδνη” με ισχυρότερα δείγματα νοσηρών καταστάσεων της Αριστεράς, ενώ ο τρίτος τόμος με τίτλο “Νυχτερίδα” θα εκδοθεί το 1954. Πρόκειται για ένα μεγάλο συγγραφικό έργο που καλύπτει τα γεγονότα της περιόδου του β’ παγκοσμίου πολέμου 1943-1944 περιλαμβάνοντας παράλληλα σκηνές από την ιστορία της αποικιακής Αιγύπτου τον 19ο αιώνα, όπως και της μετεμφυλιακής Ελλάδας της δεκαετίας του 50. (εκδ. Κέδρος)
Η “Χαμένη Άνοιξη” ήρθε στο τέλος
Το 1976 κυκλοφορεί η “Χαμένη Ανοιξη” με το σκεπτικό να αποτελέσει το πρώτο μέρος μιας τριλογίας πλην όμως ο θανατος από ανεύρυσμα πρόλαβε τον Τσίρκα στις 27 Ιανουαρίου 1980.Ηταν 69 χρονών.
Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, ισπανικά, ιταλικά, ρουμάνικα, τούρκικα και αραβικά. Η μετάφραση της τριλογίας “Ακυβέρνητες Πολιτείες” στα γαλλικά, το 1971 από την Χρύσα Προκοπάκη και την Catherine Lerouvre απέσπασε το 1972 το βραβείο των κριτικών και των εκδοτών του καλύτερου ξένου μυθιστορήματος της χρονιάς στην Γαλλία.
Με τον Χιούζ και τον Αραγκόν στο Παρίσι για τον Ορκο των Ποιητών”
Αξίζει να σημειώσουμε πως το 1937 ημερομηνία του γάμου του με την Αντιγόνη Κερασώτη, ο Στρατής Τσίρκας συμμετέχει στο Παρίσι στο Β’ Διεθνές και Παγκόσμιο Συνέδριο Συγγραφέων για την υπεράσπιση της κουλτούρας ενάντια στον πόλεμο και στον φασισμό. Εκεί μαζί με τον ποιητή Λάνγκστον Χιουζ έγραψαν τον “Ορκο των ποιητών” προς τον Φρειδερίκο Γκαρθία Λόρκα τον οποίο διάβασε στο συνέδριο ο συγγραφέας Λουι Αραγκόν.